Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sığınmacılar konusundaki birbirinden farklı açıklamaları kafa karıştırmaya devam ederken, meseleyi “Ensar” ve “Muhacir” gibi dini terminolojiler üzerinden ele almasını ise, dini hassasiyetler üzerinden yola çıkarak dikkatleri sığınmacılardan kaynaklanan sorunlardan uzaklaştırma çabası olduğunu düşünüyorum.
Elbette bir müslüman olarak İslam tarihinin en önemli hadiselerinden biri olan Medine’ye hicret ve burada Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v), Ensar - Muhacir kardeşliği tesis etmesi bize kalan en önemli mirastır. Buradaki temel mesele, hangi durumları bu miras çerçevesinde değerlendireceğimizdir. Suriye’deki iç savaştan kaçanlar bu mirasa dahil midir, değil midir?
Mekkeli müşriklerin müslümanlara yönelik baskı ve işkencelerinin dayanılmaz bir hal alması üzerine Medine’ye hicret eden muhacirler, Medine’ye yerleştikten bir süre sonra, Medine’nin yerlileri yani Ensarla birlik olup Mekkeli müşriklere karşı savaşmışlardır. Yani, biz muhaciriz diyerek yan gelip yatmamışlardır.
Suriye iç savaşından kaçan ve muhacir sıfatına sokulmaya çalışılan sığınmacıların ise Suriye Rejimi’ne karşı savaşmaya hiç mi hiç niyetleri yoktur. Rejime karşı savaşanlar hiçbir yere kaçmayan, şehitliği tercih edenlerdir. Bizim muhacir dediklerimiz ise sınırdan girdikleri anda İstanbul’a kadar ulaşabilen, hayatlarının en verimli çağlarında, çoğu genç, son moda spor ayakkabılarla boy gösterenlerdir. Bu durumda İslam tarihinden referans aldığımız muhacirliğin şartlarını taşımadıklarını görüyoruz.
Muhacirlik şartlarını taşımadıklarının en önemli göstergelerinden biri de çoğunun Avrupa hayaliyle yanıp tutuşmalarıdır. Türkiye Cumhuriyeti Avrupa’ya açılan sınır kapılarını açsa, Avrupa ülkeleri de gelenleri kabul etse, acaba kaçı Türkiye’deki Ensar kardeşleriyle kalıp birlikte yaşamayı tercih eder? Muhacir olup olmadıkları bu sorunun cevabına bağlıdır.
Bir başka mesele de şu; eğer gelenler muhacir ise yani yine İslam tarihine atıfta bulunarak İslami manada muhacirler ise, bizim de muhacir kardeşlerimizle birleşip küfre karşı ya da Suriye Rejimi’ne karşı savaşmamız gerekmez mi? Ensar ve Muhacir Mekkeli müşriklere karşı savaşmıştı. Şimdi bazılarının ama uluslararası hukuk, uluslararası sistem ve ulus devlet dediklerini duyar gibiyim. Bunu diyenler kısaca şunu demek istiyorlar; bugünkü şartlar Hicret döneminden farklı. Bu durumda da muhacirlik argümanı boşlukta kalıyor.
O halde konuyu Ensar ve Muhacir söylemleri üzerinden duygu sömürüsü yaparak ele almak yerine uluslararası bir sorun olan sığınmacılar sorunu olarak ele almak daha doğru olacaktır. Uluslararası pazarların birbirlerine eklemlendiği küresel dünya da, sığınmacılar, yurda kaçak olarak girenler vesaire, ülkelerin iç dinamiklerini altüst etmektedir. Kendi yerli çalışanına yasal haklarını vermemek ve ucuz işgücü kullanmak için sığınmacı çalıştıran iş yerleri, eksik istihdam sorununu daha da büyütmektedir. Beş kişinin bir araya gelerek bin liralık bir daireyi 3 bin liraya kiralaması yerliler aleyhine uygun kiralık ev bulunmasını imkansızlaştırmaktadır. Yine sığınmacılara biriket ev yapılırken kendi yurdunda evsiz kalanların sığınmacılara muhacir gözüyle baktıklarını düşünmek saflık olur. Avrupa ülkelerinin “Aman ha sıkı tutun salmayın” gazlarıyla sığınmacıları Türkiye’de tutma çabalarımızı da Ensar - Muhacir dayanışması olarak göstermek zordur.
Hele bir de kendi öz yurdumuzda giderek garipleşiyorsak, hayat pahalılığı sürekli artıyorsa, çözümler belirsiz zamanlara ve olasılıklara bırakılıyorsa biz Ensarların muhacirleri görecek gözü mü olur? Irkçı değiliz, mazlumdan yanayız eyvallah ama her şeyin de bir sınırı vardır, tıpkı misafirliğin de sınırı olduğu gibi.
Mutlu Bilge
10.05.2022 / İSTANBUL
